Nta ntama zikura mu bwone

Nta ntama zikura mu bwone, abashumba nibatabare  (Padiri Ubald RUGIRANGOGA) 

Abatutsi bakorewe genocide mu Rwanda , igihugu havugwa ko 85% bemera Kristu. Ibi bintu  ntibyumvikana kuko nta mu kristu wakwica mugenzi we. Noneho muri genocide yakorewe  abatutsi mu Rwanda, nta kindi cyaha umututsi yazizwaga, usibye uko Imana yamuremye, aha  hakaba hihishemo kurwanya Imana yaremye abantu. Abakoze genocide bagombe bafashwe  kumva icyaha cyabo imbere y’Imana. Muri genocide yakorewe abatutsi barwanyije Imana  yaremye abantu. 

Nibyo koko nyuma y’uko abatutsi mu Rwanda bakorerwa genocide, Kiliziya yakoze Sinodi  ku kibazo k’irondakoko mu banyarwanda , hagaragazwa ko kuba umuhutu, umututsi cyangwa  umutwa atari ikibazo, ikibazo ni irondakoko, kuko mu irondakoko hazamo kwanga no  kurwanya uwo mudasa nta kindi umuziza usibye uko Imana yamuremye. 

Igihe Kiliziya gatorika yakoresheje sinodi ku kibazo k’irondakoko yerekanye ko  idashyigikiye genocide yakorewe abatutsi, bityo ifasha ubuyobozi bwa Leta gukora Gacaca.  Aho sinodi ku kibazo k’irondakoko yakozwe neza, Gacaca ntiyagoranye, abakristu babaga ari  benshi bakagaragaza ukuri bumva ko abishe abantu babaziza uko Imana yabaremye  barwanyije Imana. Muri Paroisse Mushaka narimo, ku munsi wa Gacaca nitabiraga Gacaca  nk’abandi baturage njyanywe cyane cyane no kureba niba koko abakristu bakoresha ukuri  muri Gacaca. Muri Paroisse Mushaka babaye mu bambere bo gusoza Gacaca kandi neza. 

Umuntu yiyemerere ko yishe abantu 10 bishiriraho?! 

Ayo ni amagambo abayobozi b’imiryango-remezo bavugaga mu nama yabo narinyoboye  nyuma y’isozwa rya Gacaca mu mirenge Paroisse Mushaka ikoreramo. Muri iyo nama niho  abayobozi b’imiryango-remezo bafatiye icyemezo cy’uko icyaha cya genocide atari icyaha  umuntu yafata nk’ibindi byaha , kibarirwa muri bya bindi Kiliziya isaba bene kubikora kuba  bahagaritswe guhabwa amasakramentu bakabanza gufashwa bahabwa inyigisho zibafasha  kumva uburemere bw’icyaha cyabo bakazagira igihe cyo kugisabira imbabazi ku mugaragaro,  bagakomorerwa amasakramentu. 

Muri Paroisse Mushaka abahamwe n’icyaha cya genocide yakorewe abatutsi , bahabwa  inyigisho rimwe mu cyumweru mu gihe cy’amezi atandatu(6). Hari igitabo kiri gutegurwa  kivuga amateka y’uko Paroisse Mushaka yafashije abakristu kwiyunga nyuma ya genocide  yakorewe abatutsi mu Rwanda. Ni muri icyo gitabo uzasangamo inyigisho zinyuranye  zatanzwe dufasha abantu kongera kwiyubaka. Nyamara n’ubwo nafashije abakristu ba  Paroisse Mushaka kwiyunga nyuma ya genocide yakorewe abatutsi mu Rwanda mu 1994  nanjye ubwanjye narinkeneye kwiyunga n’abakristu nigishaga bakankorera genocide imbere  nanjye ubwanjye bagashaka kumpitana. Iki kibazo ngisangiye n’abapadiri bose bari muri za  paroisse mu Rwanda mu gihe abatutsi bakorerwaga genocide.

Ni iki ntakoze nagombaga gukora kugirango abatutsi ntibicwe muri paroisse  narimo mu gihe cya genocide yakorewe abatutsi mu Rwanda mu 1994?! 

Mu gihe cya genocide yakorewe abatutsi, nari muri Paroisse ya Nyamasheke muri Diyosezi  ya Cyangugu. Ni paroisse y’ubusore bwanjye , ni nayo yonyine nari narabayemo mu myaka  10 nari maze ndi umupadiri. Imyaka 2 ya mbere nari Padiri wungirije Padiri Mukuru, iyindi 8  nyibera Padiri Mukuru nyikorera mu bwitange, ngerageza kuba umuhamya w’urukundo  rw’Imana mu bantu. Abatutsi bakorewe genocide, abaticiwe ku gasozi bahungiye kuri  paroisse. Muri iki gihe hagaragaye ubugome budasanzwe. Amazi aza kuri paroisse aratemwa  n’ifarini Caritas yari yohereje ngo barebe uko bayikoramo igikoma, habura amazi. Umukristu  ushatse kuba yagira umutima wo kugira icyo abagemurira akabuzwa uburyo, hagaragara  urwango ndasobanukirwa kugeza ubu. Abigisha Ivanjili abanyarwanda barasabwa kubikorana  ubushishozi budasanzwe, bareba icyabuze mu iyogezabutamwa , Ni iki cyavangiye  abanyarwanda kugeza aho bigishwa Ivanjiri ntigere ku mutima!; Umuntu agatsimbarara ku  byo yita ubwoko bwe, akarwanya uwo yita ko badasangiye ubwoko kandi bombi nta ruhare  babigizemo bavuka, uru rwango ntirwumvikana. Abantu barubayemo igihe kirekire,  akarengane karukomokaho karemerwa, abantu bagahebera urwaje kugeza bitugejeje kuri  genocide yakorewe abatutsi. 

Iyo hari ikibazo cy’urwango mu bantu, Kiliziya ntibyigurutsa, ntivuga ngo ntibindeba. Abantu bose baba bayihanze amaso bagira bati Kiliziya irabikoraho iki? 

Ubundi Kiliziya ni umuryango w’abana b’Imana, bakundana, kandi bafashanya. Buri wese  uyirimo ayibonamo. Abatutsi bakorewe genocide, abakristu bamwe byarabakomerekeje ni  bwo habonetse kujandajanda mu madini; uwakoze genocide ahunga aho yasengeraga,  uwarokotse na we bikaba uko, abagize bati twe tugumye hamwe benshi ukabasangana  ikinyoma n’uburyarya mu mutima. Umuntu abibona iyo habonetse ahantu hizewe ho  kuganirira. 

Twemere se tugume kuba abagaragu b’ikinyoma n’uburyarya?! 

Nyuma yo gufasha Paroisse ya Mushaka kuva mu kinyoma n’uburyarya, byampaye ikizere  cy’uko nsubiye no kuganira n’abakristu nayoboraga muri 1994 igihe abatutsi bakorerwaga  genocide hari icyo byadufasha. Ngize nti hari icyo byadufasha kuko ari abo bakristu ari  nanjye ubwanjye twese dukomeretse ku mutima. Nakomerekejwe no kubona abantu nigishije  nkabatagatifuza biroha muri genocide, urukundo rugapfapfana. Nabo ubwabo bafite ipfunwe  ryo kumva bararenze ku Ivanjiri bigishijwe. Iyo abantu bakomeretsanyije, ibikomere  babikurwamo no gutinyuka bakaganira nta buryarya. Narahagurutse rero nsubira muri  Paroisse ya Nyamasheke narindimo muri 1994 abatutsi bakorerwa genocide. Iyo paroisse ubu  yabyabe izindi ebyiri: igice kimwe kiri muri Paroisse ya Ntendezi, ikindi kikaba muri Paroisse  Tyazo na Nyamasheke ubwayo. Byansabye ibyumweru bitatu by’ubutumwa. 

Muri buri Paroisse nabanjije kubonana n’abakarisimatike, nkurikizaho abayobozi  b’imiryango-remezo; abo bagombaga kumfasha muri ubwo butumwa.  

Nakurikijeho abarokotse genocide yakorewe abatutsi, nkomereza kubakoreye genocide  abatutsi. Umwiherero wanyuma wahuzaga bose hiyongereyeho imiryango ifite ababo  bafunzwe bazira genocide yakorewe abatutsi hamwe n’imiryango ifite ababo bahunze bakaba  bataratahuka.

Mbega ibitangaza!!! 

Icyumweru cy‘imyiherero cyasozwaga na Missa yo gushimira Imana ariko abantu bamaze  kuganira kubyo bapfaga. Ubuhamya bwatanzwe busoza igitambo cya Missa cyo gushimira  Imana bwagaragaje ibitangaza by’Imana. 

Umugore umwe yagize ati: Naje mu mwiherero w‘abakoreye genocide abatutsi mpagarariye  umugabo wanjye kuko ariwe wayikoze ubu akaba abifungiwe; ati mperutse kuva mu murima  mfite inyota nca ku mupfakazi wapfakajwe n’umugabo wanjye benze, nshaka kujya gusaba  k’umutobe umutima urananira mpitamo kujya kunywa amazi y’umugezi, ati tumaze kuganira  nyuma y’iyi myiherero ambwiyeko ubutaha ninjya gusura umugabo wanjye kuri Gereza  azamperekeza nawe akajya ku musura.  

Umugabo watemye undi imipanga ine mu mutwe, twibajije ukuntu uwo mugabo yabayeho  yaje imbere y’abantu ahagurutsa uwo yatemye ati: ibi nijye wabikoze, ati nubwo naburanye  muri Gacaca nsaba imbabazi, ubu nibwo nzimusabye mbikuye ku mutima, Imana ibibone,  abarokotse babibone, abakristu babibone. Uwo wasabwe imbabazi twibajije aho akuye  imbaraga, yahise amubabarira, abarokotse genocide yakorewe abatutsi bahise bahaguruka  bati: iyo twahuraga n’uyu mugabo tukareba umutwe we twahitaga twanga uyu mugabo  wamutemye, none ubwo asabye imbabazi turamubabariye. 

Umusirikari wari muri konji igihe interahamwe zicaga abahungiye kuri Paroisse i  Nyamasheke aba arahagurutse ati: sinashoboraga guhuza amaso n’uwarokotse genocide  yakorewe abatutsi, ati narindiho ntariho, ati naje gutanga umusada wo kurasa abari bahungiye  kuri paroisse ati ni benshi sinamenya umubare; ati none nsabye imbabazi mbikuye ku mutima;  abarokotse barahagurutse bati ubu turaruhutse, abantu bacu barasiwe kuri paroisse tubonye  umwe mu babarashe udusabye imbabazi. 

Musenyeri Thadeyo NTIHINYURWA yarashinjuwe. 

Abarokotse genocide yakorewe abatutsi bati: turashinjura Musenyeri Thadeyo  Ntihinyurwa, bati ahora ashinjwa ko yategetse abari bahungiye kuri paroisse batabatije  kubatizwa, abadashyingiye gushyingirwa kuko ngo yari azi ko bagiye kwicwa. Abarokotse  genocide yakorewe abatutsi bareruye bavuga ko abavuga ibyo bamushinja ibinyoma,  abarokotse bo ubwabo bavuzeko aribo bisangiye Musenyeri bamugezaho ikibazo cy’uko hari  abafite abana batabatije, abandi bakaba babanaga badashyingiye. Abarokotse bavuze ko aribo  babimwisabiye kandi barangiza bavuga ko biteguye kumusaba imbabazi z’uko kugeza ubu  batari baratinyutse kuvugisha ukuri ku binyoma yashinjwaga. 

Abafurera b’Abayozefiti biciwe i Mutusa, umwe mubari kuri iyo bariyeri biciweho niwe  wavuze ukuri kuri ubwo bwicanyi; yagize ati: Musenyeri yageze kuri bariyeri, uwari  uyishinzwe aramuhagarika, amubaza niba mu modoka nta batutsi barimo acikishije nk’uko  yaraye acikishije Padiri Ubald, Musenyeri yamusubije avuga ko abari mu modoka ari intama  ze. Ati: uwo mwanya twumvise umwe mu bafurera yanira bamutereye icyuma mu  modoka,.ati: amaraso yatarukiye kuri Musenyeri, batangiye gukurura umupadiri wari utwaye  imodoka ya Musenyeri, Padiri Epaphrodite KAYINAMURA, Musenyeri ati tugende, baciye  ku kanya gato, karigasigaye hirya ya bariyeri, ahungisha abasigaye. Ati ng’uko uko ibintu  byagenze. Abafurera yarabambuwe ntiyaje aje kubicisha.

Agashya ko muri iyo myiherero. 

Aho nakoresheje imyiherero hose, basanze ibikoresho bakoresheje bica abatutsi muri  genocide yakorewe abatutsi, amacumu, inkota, imipanga, amahiri, bikiri mu ngo kandi shitani  yarinjiranye nabyo mu ngo birimo, bose bemeje ko bigomba kuva mu ngo birimo  bikajyanywa mu miryango-remezo, bikazava mumiryango-remezo bijya kuri paroisse  bikagangahurwa biterwa amazi y’umugisha, bikavanwa kuri paroisse bijyanwa ku rwibutso  rw’aho abo byishe baruhukiye bityo abaje gusura urwibutso bakabona n’ibikoresho  bakoresheje babica, bikazabera ababibona ubuhamya bw’uko abantu bitandukanyije n’ikibi  koko bikuraho ibyo bikoresho. 

Aho harimo umuti nyawo w’ibikomere byo ku mutima. Urugo bizasohokamo abarutuye  bazaba bakize ku mutima, abaturanyi babibonye bisohoka bazaba bakize ku mutima, bongere  bizere umuturanyi wabo babonagamo umwicanyi washoboraga kongera kwica abantu  habonetse imbarutso; abarokotse bazabibona bishimire ko ineza itsinze inabi. Umuryango  nyarwanda muri rusange uzishimira ko ineza itsinze inabi. 

Nguko uko nk’umushumba waragijwe intama mu gihe abatutsi bakorerwaga genocide  nasubiye muri Paroisse Nyamasheke nari ndimo tuganira nta buryarya, abakristu basanga  bagomba kuzagira igihe cyo kunsaba imbabazi no gusaba imbabazi Musenyeri Thadeyo  Ntihinyurwa, bati muri mwe ntawatwigishije urwango. 

Bose basabye ko bagomba gukora urugendo nk’urwo Paroisse Mushaka yakoreye abakristu  bayo; bahise ubwabo bifungira amasakramentu, basaba ko abafashamyumvire bo muri  Paroisse Mushaka bafashije abakristu babo mu rugendo rwo gusaba imbabazi no gutanga  imbabazi baza na bo bakabafasha babaha inyigisho. 

Paroisse Ntendezi yahise itangira haboneka abakristu 24 batangira urwo rugendo, Paroisse  Tyazo na Nyamasheke nabo bari kubyigaho. Ubu ndashimira Imana, ndumva naratangiye  koroherwa ku mutima kuko nasabwe imbabazi nkabona ubushake bw’uko intama nari  ndagiye zigiye kuva mu bwone. Bambwiye ijambo rikomeye amarira ambunga mu maso  bagira bati: Padiri urakoze!! Erega n’ubundi nta ntama zikura mu bwone, umushumba  atabigizemo uruhare!!!! 

Ngaho rero, abashumba nibatabare, nta ntama zikura mu bwone. 

Padiri Ubald RUGIRANGOGA 

Centre Ibanga ry’Amahoro 

Diyosezi Cyangugu