Pastorale kubumwe n’ubwiyunge muri Paroisse Mushaka nyuma ya Gacaca mu Rwanda 

Nageze muri Paroisse Mushaka muri 1998, mu gihe mu Rwanda hose  hakorwaga sinode ku kibazo k’irondakoko mu banyarwanda. Iyo sinodi ndi  mu batumye iba kubera inyandiko nari nacishije mu kinyamateka yavugaga  ngo Rohomutagatifu ntazihanganira ko abanyarwanda baguma kuba  abagaragu b’ikinyoma. Muri iyo nyandiko nanengaga uko abakristu  barikwitegura Yubile nta gacaca ikozwe ku kibazo k’irondakoko mu  banyarwanda. Ngeze muri Paruwasi Mushaka aho nari ntumwe kuba Padiri  Mukuru nafashije abakristu gukora sinode ku kibazo k’irondakoko nkurikije  uko nabyifuzaga. 

Uko sinode yakozwe muri Paruwasi Mushaka. 

Abakristu bafashijwe kwinjira mu kibazo batagica ku ruhande ; bafashwa  kureba mu byukuri icyo bapfa cyatuma abantu bagera aho batifuza ko  bagenzi babo babaho, basanga nta gifatika gihari, ari na bwo babonye ko  kuba umuhutu cyangwa umututsi nta kibazo kirimo, ko ikibazo aho kiri ari  irondakoko kandi ko irondakoko ribangamiye umubano wa kivandimwe mu  bakristu. Muri Paruwasi Mushaka, abakristu muri sinodi basanze  amatwara ya PARMEHUTU yaravangiye Ivanjili. PARMEHUTU yigishije  inzangano. Abatutsi mu Rwanda barameneshwa, barahunga, abasigaye  bagahora batotezwa. Bakicwa igihe bashakiye mu gihugu. Abakristu muri  Paruwasi Mushaka bafashijwe kwinjira mu bibabazo by’inzangano byo  byakuruwe na PARMRHUTU, basanga abantu bose atariko barangwa n’ayo  matwara. Abahutu bose si abaparmehutu, harimo abatagendera muri ayo  matwara y’inzangano. Basanze udashobora kuba umuparmehutu ngo ube  n’umukristu. Aho umuparmehutu ari usanga yigisha kwanga uwitwa  umututsi, yigisha kumwishisha. Ibyo bikazamura ibyiyumviro by’ubugome  n’inabi mu batutsi nabo. Nguko uko muri Paruwasi Mushaka basanze  PARMEHUTU yaravangiye Ivanjilil mu Rwanda, batandukanya kuba  umuhutu n’umuparmehutu. Umuhutu w’i Mushaka ntaterwa isoni no kuba  umuhutu, uwo muganiriye akubwira yemaraye ati ndi umuhutu ariko sindi  umuparmehutu. Urabaze nta rwango rw’abatutsi rundimo. Kuba abakristu  gatorika barafashijwe kuganira badaca kuruhande ikibazo k’irondakoko  byatumye babona ko bavangiwe, basanga icyo bapfana kiruta kure icyo  bapfa, n’abakristu mbere ya byose. Muri Paruwasi Mushaka mu gihe cya  sinode habaye imyiherero myinshi yahuzaga abakristu ku cyumweru Missa  ya mbere iyo habaga hari umwiherero yabaga iy’abana, abakristu bakuru  bakaza mu ya kabiri hakabanza gutangwa ikiganiro cyagirwagaho impaka  mu matsinda, ibivuye mu matsinda akaba aribyo twemezako aribyo tugiye  kujya tugenderaho muri Paruwasi. Kubuza abantu kuvuga ngo baganire ku  bibazo nibyo bituma bijundika inabi mu mutima. Twari twumvikanye ko  byose bigomba gukorwa mu bwubahane, ko igitekerezo cyose kigomba  gutegwa amatwi, icyubaka kigashyirwa imbre, nyuma y’ibyo biganiro  havuyemo imyanzuro myinshi yagiye ifasha abakristu guhindura imyumvire,  biyemeza kuva mu kinyoma mu mutima bakagendera mu kuri, bakinjira mu  mwaka wa Yubile y’i 2000 nta buryarya mu mutima.

Ukuri kwa Jenoside yakorewe abatutsi muri Paruwasi Mushaka 

Kubera ibiganiro byari byaragiye bitangwa bifasha abakristu, mbere yo  kwinjira muri Yubile, abakristu bahuriye mu miryangoremezo muri  paruwasi bagaragaza ukuri k’uko jenoside yakorewe abatutsi yagenze mu  muryangoremezo wabo. Batekereje kubantu babo bapfuye mu  muryangoremezo, batekereza ku bantu bo mu muryangoremezo wabo baba  baragize uruhare mu rupfu rwabo, batekereza ku bantu b’ahandi baba  baragize uruhare mu rupfu rwabo. 

Batekereje no ku bantu bahandi baba baraguye mu muryangoremezo wabo,  bareba niba ntabo mu muryangoremezo wabo baba barabigizemo uruhare,  batekereza no kubahandi baba barabatsinze mu muryangoremezo wabo.  Byose byakozwe neza kuburyo gacaca mu gihugu igihe yategurwaga,  

muri Paruwasi Mushaka bari bararangije.  

Gacaca ya Leta kenshi yagendeye kubitekerezo by’abakristu.  Byatumye Yubile y’i 2000 ikorwa neza muri Paruwasi Mushaka. 

Uko Yubile y’i 2000 yakozwe muri Paruwasi Mushaka  mu mwaka wa 1999 

Abakristu batangiye kuwufashwamo kwiyunga. Mu miryangoremezo,  abakristu batangiye gufashwa gutanga imbabazi, no gusaba imbabazi.  Haboneka abakristu biyemeze kujya gutamba imbabazi ku bagororwa bari  barabiciye bari munzu y’abagororwa mu cyahoze ari Cyangugu. Habonetse  abakristu bajya kwemeza abagororwa bari mu nzu y’abagororwa icyaha  cyabo. Muri Paruwasi Mushaka abakristu bakoze Yubile y’imyaka 2000  bumva nta pfunywe ry’ikinyoma mu mutima. Nyiricyubahiro Musenyeri  Yohani Damaseni, Umushumba wa Diyosezi ya Cyangugu yasabye ko mu  gihe cyo kwizihiza muri Diyosezi Yubile y’imyaka 2000 hazaboneka  abakristu bahamya ku mugaragaro ko biyunze. Muri Paruwasi Mushaka,  icyo gihe twatoranije ubuhamya butatu bw’abantu bafashijwe kwiyunga,  njya kubaza Nyiricyubahiro Musenyeri niba abo bantu batandatu nzabazana  bose kuri Stade ahagombaga kubera ibirori bya Yubile. Icyo gihe yarambwiye ati :« Ba uretse tuzabanza turebe n’ubuhamya buzava ahandi ». Yubile  yegereje neza nasubiye kumubaza abo nzazana gutanga ubuhamya,  ambwira ababaye ati : « ugirango hari abandi baje ! yungamo ati :  ndibaza niba hari utagira icyo akora muri ibi, hari ikindi akora muri 

paruwasi !». Musenyeri ashobora kwibagirwa ko yabivuze, ariko hari ibintu  umuntu atibagirwa cyane iyo bimukora ku mutima, njye sinigeze  mbyibagirwa. Nishimiye ko njye mbonye abatanga ubuhamya bw’ubumwe  n’ubwiyunge muri paruwasi ariko kandi mbabazwa ku mutima nuko abandi  bapadiri batabigize umwihariko wa pastorale icyo gihe.  

Ubutumwa bwo kunga abantu bwarakomeje, abakristu bashishikarizwa  gutanga imbabazi no kuzisaba. Haboneka amabaruwa menshi yagiye  asomwa muri Kiliziya y’abagororwa basabaga imbabazi imiryango bari biciye. 

Turashize, za nterahamwe zose zaraye zirekuwe ! 

Ayo ni amagambo abatutsi barokotse jenoside bambwiye mu gitondo mvuye  gusoma Missa, bantegeye ku muryango uva mu sakaristiya, bambwira  bakebaguza. Narababwiye nti munkurikire, tugeze iwanjye ndabicaza nti  nimumbwire neza. 

Bambwira ko ababiciye baraye bafunguwe ko ubwo bagiye kuzajya babica  umwe umwe ngo bazimanganye ibimenyetso byerekana uko jenoside  yakorewe abatutsi yakozwe. Ubwoba bari bafite nabumvishije ko bufite  ishingiro kandi ko ngiye kwinjira muri icyo kibazo. Niko byagenze. Hongeye  gukorwa imyiherero. 

Umwiherero w’abatutsi barokotse Genocide yabakorewe 

Natumije abatutsi barokotse jenoside, tumaze gusenga mbasaba kugendera  kuri rya jambo Paulo Mtgfu yandikiye abaromani« Ntukareke inabi  ikuganza ahubwo inabi uyiganjishe ineza » Rm 12,21. mbasaba  kugaragaza akababaro kabo batewe na bariya bantu bafunguwe. Si ukuvuga  biva inyuma, kuko nari mbabwiye ko nzabiranga mu missa ku cyumweru.  Byose birangiye narababajije nti : Ese mwifuza ko ubwo babiciye nabo  babica !nashimishijwe n’uko rya jambo ry’ineza igomba gutsinda inabi ryari  ryamaze kubacengera kuko bamwiye bagira bati reka da ! « twe turi  abakristu, turabababariye ariko nabo nibaduhe amahoro » . icyo gihe ineza  yatsinze inabi. Iyo kurinjye yari inkuru nziza yo kugeza kuri abo  bavandimwe bari bamaze gufungurwa. 

Umwiherero w’abagororwa barekuwe 

  

Nyuma y’umwiherero w’abatutsi barokotse jenoside yakorewe muro  paruwasi, hakurikiyeho umwiherero w’abagororwa bari bamaze gufungurwa.  Nabagejejeho imyanzuro n’ibyifuzo byaro byaturutse mu mwiherero  w’abatutsi barokotse jenoside, mbereka kobo batabifuriza ikibi, nabo  nabasabye kugendera kuri iryo jambo rya Paulo Mtgfu yandikiye  abaromani« Ntukareke inabi ikuganza ahubwo inabi uyiganjishe  ineza » Rm 12,21. Bamaze nabo kujya mu matsinda bagaraje ibyemezo  n’ibyifuzo byagomba kurangwa mu Kiliziya ku Cyumweru. 

Icyemezo cya mbere cyari uko baje baje kugaragaza ukuri kubyabaye,  abantu bakava mu kinyoma. Icyemezo cya kabiri nta muntu wagombaga  kongera kwicwa, bari biyemeje nabo kwamagana ubwicanyi. Icyifuzo cyabo  nicyo cyagaruye ikizere mu batutsi barokotse jenoside, aho bagiraga bati :  « utubabarire uzadusabire abakristu bongere baturebe byibuze  nk’abantu ». nanyje ubwanjye aha hankoze ku mutima numva nshatse  kurira. Na bo ubwabo ntibari bakibonamo abantu. Byagaruye mu barokotse  jenoside umutima w’impuhwe kuri bo, aho kubatinya. Abakristu gatorika  muri Paruwasi Mushaka binjiye muri gacaca ya Leta bose biyemeje  kugendera mu kuri. 

Uko Gacaca ya Leta yakozwe muri Paruwasi Mushaka 

Muri Paruwasi Mushaka, abakristu gatorika biyemeje kugendera mu kuri  mu gihe cya gacaca. Ukuri k’uko jenoside yakorewe abatutsi gushyirwa  ahagaragara. Abakoze jenoside baburana basaba imbabazi abayikorewe,  biteguye kubabarirwa. Aho byashakaga kugenda nabi numvako hari  inyangamugayo zaba zikekwaho ruswa byarampagurutsaga nkajya muri iyo  nteko. Sindi mubarebereye gacaca, njye nayikoranye n’abandi baturage.  Gacaca muri Paruwasi Mushaka, yakozwe neza irangira ishyize ahagaragara  ukuri k’uko jenoside yakorewe abatutsi yagenze, byihutisha ubumwe  n’ubwiyunge muri Paruwasi Mushaka.

Reka nihute mve mu nzira y’abandi. 

Aya ni amagambo yavuzwe n’umwe mu bakristu bari bamaze gufashwa  kwiyunga by’ukuri n’uwo yiciye muri jenoside yakorewe abatutsi. Mu  by’ukuri n’ubwo gacaca ya Leta yabaye, ukuri ku byabaye mu gihe cya  jenoside kugashyirwa ahagaragara, haracyari urugendo k’Ubumwe  n’Ubwiyunge. Kiliziya akaba aribwo ikenewe.  

Nyuma ya gacaca mu nama nagiranye n’abayobozi b’imiryangorenezo muri  Paruwasi Mushaka, twibajije niba umuntu wiyemereye ko yishe abantu  yaguma guhabwa amasakaramentu!!! Abakristu bose bemeje ko umukristu  gatorika muri Paruwasi Mushaka wagaragaweho muri gacaca ko yishe  abantu cyangwa se akajya mu bitero byishe abantu, mbega uwahamwe  n’icyaha agomba guhagarara guhabwa amasakaramentu, akabanza  akongera akigishwa mu gihe cy’amezi atandatu, akagarukira Imana. 

Ibi byahumurije abakristu b’abatutsi bakorewe jenoside, kuko bahoraga  bibaza ukuntu umukristu wanyiye ku nzoga z’abishyingiye ahagarikwa  guhabwa amasakramentu, uwishe umututsi mu gihe cya jenoside,  ubyiyemerera ku mugaragaro agakomeza kwihererwa amasakramentu.  Abakoreye jenoside abatutsi nabo ubwabo kuba barahagaritswe guhabwa  amasakramentu bagafata igihe cyo kubanza gufashwa gutekereza,  bakagarukira Imana, bagahuzwa nabo biciye, bakaganira nta buryarya,  bagahana imbabazi, bagasabana imbnabazi, bivugiye bo ubwabo ko  byabagaruriye ituze mu mutima. Ntawe ugarukira Imana yijujuta,  bagarukira Imana mu byishimo.  

Umunsi wo kugarukira Imana wabo, aba ari ubukwe budasanzwe muri  Paruwasi Mushaka. Abagarukiye Imana basubirana ikizere mu bakristu,  bagashingwa imirimo ya gitumwa ntawe ukibacira urubanza ku mutima.  Bamwe muri bo bafite inyigisho batanga bafasha abakoreye jenoside  abatutsiku garukira Imana nibo ubu bajyana nabo biyunze gutanga  ubuhamya bw’ubumwe n’ubwiyunge hirya no hino muyandi maparuwasi  ashaka gufashwa. 

Nyuma ya gacaca, byanze bikunze hagombe habe pastorale nshya igamije  kunga abantu, guhagarika abakoreye jenoside abatutsi, si igihano ni umuti  uvura abakorewe jenoside n’abayikoze kandi byumwihariko  amasakramentu. Hari ibyaha n’ibyaha!! Umuntu yice umuntu amuziza uko  Imana yamuremye mu Kiliziya turebere nkaho ari ibisanzwe! Muri Paruwasi  Mushaka abakristu barambiwe no kurebera hashyirwaho pastorale yihariye  kandi ntibyaguye abakristu nabi. 

Padiri Ubald RUGIRANGOGA 

Centre Ibanga ry’Amahoro.